Herinneringen aan de Holocaust

Geschiedenis & collectieve herinnering in gespannen verhouding
01. Auflage 2016
ISBN: 978-94-6270-087-1
Verlag: Leuven University Press

Buch, Dutch, Flemish, Format (B × H): 170 mm x 230 mm, Gewicht: 210 g

Reihe: Historisch denken

Eerste volume in de nieuwe reeks ‘Historisch denken’
Samenlevingen hebben een diepe drang om te herdenken en te herinneren. Zeker vandaag is het verleden alomtegenwoordig, en is er sprake van een ware memory boom. Collectieve herinnering is echter niet neutraal. Ze wordt ingezet in het nastreven van allerlei politieke, sociale, culturele en morele doelen. De noodzaak van een kritische houding tegenover herinnering dringt zich dan ook op.

Herinneringen aan de Holocaust richt zich op de educatie over herinnering, en analyseert het selectieve, politieke en evoluerende karakter van herinnering. Het boek onderzoekt de verschillende vormen van herinnering en de gespannen relatie tussen herinnering en geschiedenis. Via de analyse van onder meer films, stripverhalen, musea, monumenten en memorialen focussen de auteurs zich daarbij specifiek op de evolutie van de holocaustherinnering vanaf 1945, in Europa en in de Verenigde Staten. Bovendien krijgt de lezer bij elk hoofdstuk verschillende didactische scenario’s aangeboden, geschikt voor het secundair geschiedenisonderwijs. Kortom, een toegankelijk boekje voor iedereen die geïnteresseerd is in geschiedenis, en in het bijzonder een aanrader voor leerkrachten en al wie werkzaam is in de educatieve sector.

Autoren/Hrsg.

Lagae, Koen

Vanden Borre, Saartje

Van Nieuwenhuyse, Karel

Fachgebiete

• Geisteswissenschaften Geschichtswissenschaft Geschichtliche Themen Mentalitäts- und Sozialgeschichte
• Geisteswissenschaften Geschichtswissenschaft Geschichtswissenschaft Allgemein Geschichtspolitik, Erinnerungskultur
• Geisteswissenschaften Geschichtswissenschaft Geschichtliche Themen Antisemitismus
• Geisteswissenschaften Jüdische Studien Geschichte des Judentums Antisemitismus, Pogrome, Shoah

Inhaltsverzeichnis

Inleiding
Hoofdstuk 1Herinneringen, voor iedereen anders1.1 Persoonlijke herinnering 1.2 Communicatieve herinnering 1.3 Culturele herinnering 1.4 Hoe het werkt: voorbeelden uit België en Vlaanderen 1.5 De complexe relatie tussen geschiedenis en herinnering 1.6 Tot slot: herinnering, een onderzoeksobject van historici
Didactische verwerkingEen stellingendebat over geschiedenis en (herinnerings)educatie
Hoofdstuk 2De conjunctuur van de holocaustherinnering2.1 De stilte na de storm (jaren 1940 en 1950) 2.2 De roep om erkenning (jaren 1960 tot 1980) 2.2.1 Een kantelperiode in West-Europa 2.2.2 West-Europa neemt voorzichtig verantwoordelijkheid 2.2.3 De ‘Amerikanisering’ van de holocaust 2.3 Een moreel ijkpunt voor de wereld (jaren 1990 tot op heden) 2.3.1 Een gemeenschappelijke culturele herinnering voor Europa 2.3.2 Een passe-partout voor lijden en onrecht 2.4 Tot slot: de holocaust als historisch gebeuren of als concept?
Didactische verwerkingNaoorlogse stilte: mythe of realiteit? Herinnering aan de holocaust in Polen na 1989 Hoofdstuk 3De holocaust in beeld, in historische films en televisieseries3.1 Beelden om te bewijzen (jaren 1940-1950) 3.2 De doorbraak van de holocaustherinnering (jaren 1960 en 1970) 3.2.1 Hollywood en de holocaust 3.2.2 Europese tv-series over de holocaust 3.3 Reflectie of entertainment? (jaren 1980 en 1990) 3.3.1 Shoah of de radicale afwijzing van het beeld 3.3.2 Schindler’s List: het taboe doorbroken 3.3.3 Korczak of het einde van het ideologische keurslijf in Oost-Europa 3.4 De holocaust als publiekstrekker (sinds de eeuwwisseling) 3.5 Tot slot: het onvoorstelbare verbeelden
Didactische verwerkingDe representatie van de holocaust en de conjunctuur in historische holocaustfilmsKan de gruwel van de holocaust worden verbeeld?
Hoofdstuk 4Holocaust in monumenten en memorialen 4.1 Herdenken zoals de natie verwacht (jaren 1940 en 1950) 4.1.1 West-Europa: hoe zinloos lijden zin geven? 4.1.2 Herdenken in beide Duitslanden en onder communistische regimes 4.1.3 Joden als martelaren voor de vrijheid in de Verenigde Staten 4.2 Een langzaam transformatieproces (jaren 1960 tot 1980) 4.3 Memorialen, geen monumenten (vanaf jaren 1990) 4.3.1 De verbeelding van collectieve schuld in Duitsland 4.3.2 Frankrijk rekent af met Vichy 4.3.3 Oost-Europa, waar memorialen de gemoederen beroeren 4.3.4 De holocaust is van alle Amerikanen 4.4 En wat met andere slachtoffergroepen? 4.5 Tot slot: in steen gebeiteld
Didactische verwerkingConjunctuur van herinnering in monumenten Hoofdstuk 5Kennen of voelen? De holocaust in musea5.1 Het Jüdisches Museum in Berlijn5.1.1 Een politiek geladen museum 5.1.2 Een onbedoeld memoriaal 5.1.3 Beleven en voelen 5.2 De Holocaust Exhibition in Londen 5.2.1 Een nieuwe publiekstrekker 5.2.2 Harde feiten en historische objecten 5.2.3 Kennen zonder te begrijpen 5.3 Kazerne Dossin: memoriaal, museum en documentatiecentrum over holocaust en mensenrechten in Mechelen 5.3.1 Een museum met een missie 5.3.2 Memoriaal én museum 5.3.3 Lessen leren 5.4 Tot slot: de holocaust vanuit drie perspectieven
Didactische verwerkingComparatieve analyse van holocaustmusea
Hoofdstuk 6De holocaust verbeeld in stripverhalen6.1 De holocaust in stripvorm 6.1.1. Het heldhaftige Frankrijk 6.1.2 De holocaust in Amerikaanse strips 6.2 De holocaust tussen herinnering en verbeelding: Maus van Art Spiegelman 6.2.1 Vertellen zonder te hebben meegemaakt 6.2.2 Tonen zonder te hebben gezien 6.3 Tot slot: feitelijke fictie 99
Didactische verwerkingSecond witness Art Spiegelman in Maus De ver-beeld-ing van het uitroeiingskamp in Maus en in Auschwitz Second witness en herinnering Nawoord Bibliografie

Über Autor(innen)

Vanden Borre, Saartje
Saartje Vanden Borre is doctor in de geschiedenis en wetenschappelijk medewerker aan de onderzoeksgroep Cultuurgeschiedenis na 1750 van de KU Leuven.

Van Nieuwenhuyse, Karel
Karel Van Nieuwenhuyse is als hoofddocent geschiedenisdidactiek coördinator van de educatieve master cultuurwetenschappen KU Leuven.

Lagae, Koen
Koen Lagae is medewerker aan de Specifieke Lerarenopleiding Geschiedenis van de KU Leuven, en leerkracht geschiedenis aan het Sint-Pieterscollege in Jette.