De taal van de geschiedenis

Hoe historici lezen en schrijven
Erscheinungsjahr 2019
ISBN: 978-94-6270-196-0
Verlag: Leuven University Press

Buch, Dutch, Flemish, 296 Seiten, Format (B × H): 170 mm x 230 mm, Gewicht: 500 g

· uitgewerkt stappenplan voor historische
discoursanalyse
· verrijkende dialoog tussen theoretische
inzichten en praktische voorbeelden
· onmisbaar voor iedereen die aan
geschiedschrijving wil doen of erover reflecteert

Uniek Nederlandstalig handboek dat
theorie en praktijk van historische discoursanalyse combineert
Taal is alomtegenwoordig in de constructie van
historische waarheid: in de meeste bronnen die historici gebruiken, in de
teksten die ze zelf op basis van die bronnen schrijven, in het gesprek dat ze
erover aangaan met hun collega’s en met de maatschappij. Dit boek biedt niet
alleen een grondige theoretische reflectie op dat uitgangspunt, maar staat ook
uitvoerig stil bij de concrete implicaties ervan voor de geschiedschrijving.
Het eerste deel bevat een uitgewerkt stappenplan voor een historische
discoursanalyse, in het tweede deel wordt stilgestaan bij de keuzes die
historici maken – en beter niet maken – wanneer ze de veranderlijke en
ongrijpbare historische realiteit tot een tekst trachten te stollen. In elk
deel versterken theoretische inzichten en praktische voorbeelden elkaar
wederzijds. De lezer wordt ook uitgenodigd om zelf aan de slag te gaan met
concrete oefeningen. Doordat theorie en praktijk voortdurend met
elkaar in dialoog gaan, is dit boek zowel van belang voor wie aan
geschiedschrijving wil doen, als voor wie reflecteert over de fundamenten van
het vak.

Deze publicatie is GPRC-labeled (Guaranteed Peer-Reviewed Content).

Autoren/Hrsg.

Beyen, Marnix

Fachgebiete

• Geisteswissenschaften Geschichtswissenschaft Geschichtswissenschaft Allgemein Geschichtswissenschaft: Theorie und Methoden
• Geisteswissenschaften Geschichtswissenschaft Geschichtswissenschaft Allgemein Historiographie
• Geisteswissenschaften Sprachwissenschaft Schreiben und Publizieren, Kreatives Schreiben

Inhaltsverzeichnis

Inleiding
Deel 1: Het verleden lezen
Hoofdstuk 1: Een kleine filosofie van de discoursanalyse 1.1 De discursieve verschuiving in de historiografie 1.2 Discoursanalyse, of de betekenisinflatie van een begrip 1.3 Het nut van de discoursanalyse 1.4 Over teksten en praktijken
Hoofdstuk 2: De discursieve praktijk 2.1 Genre en statuut2.2 Verwachtingen met betrekking tot het publiek 2.3 Intertekstualiteit en interdiscursiviteit 2.3.1 Toe-eigening van tekstpassages 2.3.2 Parodiërend afstand nemen 2.3.3 Topoi als verklikker van vertogen 2.3.4 Toe-eigening van topoi 2.3.5. Interdiscursiviteit 2.4. De discursieve praktijk: twee concrete oefeningen 2.4.1 Mark Rutte en Theodor Holman over het verdedigen van de grenzen 2.4.2 Een verkiezingsbrochure van Nahima Lanjri
Hoofdstuk 3: De bouwstenen van teksten 3.1 De semantiek: het niveau van het woord 3.1.1 Begrippen 3.1.2 Woordkeuze als verklikker van individuen en maatschappelijke groepen 3.1.3 Woorden als metaforen 3.1.4 Woorden als discursieve topoi 3.1.5 Adjectieven als normatieve en performatieve instanties
3.1.6 Voornaamwoorden als instanties van identificatie en othering 3.1.7 Het afbakenen van semantische velden 3.2 Syntaxis: het niveau van de zin 3.2.1 De discursieve constructie van agency 3.2.2 Zinsbouw en performativiteit 3.2.3 Zinsbouw en ideologie 3.3 De cohesie: het niveau van de tekstpassage 3.3.1 De nevenschikking 3.3.2 Onderschikkende verbanden 3.3.3 Contrast 3.4. Narratologie: het niveau van de tekst als geheel
Hoofdstuk 4: Zelf aan de slag met de historische discoursanalyse 4.1 De receptie van de Afro-Amerikaanse muziek in de Lage Landen omstreeks 1950 4.1.1 Genre en statuut 4.1.2 Relatie tussen auteur en publiek 4.1.3 Intertekstualiteit en interdiscursiviteit 4.1.4 Het woord 4.1.5 De zin 4.1.6 De passage 4.1.7 De tekst als geheel 4.1.8 Synthese 4.2 Nederlandse reacties op de Hongaarse opstand van 1956 4.2.1 Genre en statuut 4.2.2 Relatie tussen auteur en publiek 4.2.3 Intertekstualiteit en interdiscursiviteit 4.2.4 Het woord 4.2.5 De zin 4.2.6 De passage 4.2.7 De tekst als geheel 4.2.8 Synthese
Deel 2: Het verleden schrijven
Hoofdstuk 5: Pleidooi voor een wetenschappelijk multinarrativisme5.1 De waarheidsaanspraken van de geschiedschrijving 5.1.1 Realistische waarheidsregimes 5.1.2 Perspectivistische waarheidsregimes 5.1.3 Naar een intersubjectieve synthese 5.2 Geschiedenis, een wetenschap of een kunst? 5.3 Het wetenschappelijke multinarrativisme 5.4 Historici als moderatoren 5.5 Lef en bescheidenheid
Hoofdstuk 6: Het gesprek tussen heden en verleden in historische teksten 6.1 De bronnen zicht- en hoorbaar maken 6.2 Chronologie en grammaticale tijden 6.3 Anachronismen vermijden 6.3.1 Materiële, performatieve en structurele anachronismen 6.3.2 Functie-aanduidende anachronismen 6.3.3 Institutionele anachronisme 6.3.4 Semantische anachronismen 6.3.5 Narratieve anachronismen 6.3.6 Normatieve anachronismen 6.4 Je taalgebruik beschermen tegen het verleden
Hoofdstuk 7: Het gesprek met peers en publiek 7.1 De positie van de wetenschappelijke gemeenschap(pen) in de tekst 7.1.1 De wetenschappelijke discussie 7.1.2 Het wetenschappelijke argument 7.2 De positie van het niet-academische publiek 7.2.1 Actualisering 7.2.2 Het gesprek met de publieksgeschiedenis 7.2.3 Identificatie met het publiek vermijden 7.2.4 Rekening houden met effecten van de tekst 7.3 Wetenschappelijk en maatschappelijk jargon
7.3.1 Wetenschappelijk jargon 7.3.2 Maatschappelijk of subcultureel jargon 7.4 De aanwezigheid van historici in hun eigen teksten 7.4.1 Zelden op de voorgrond 7.4.2 Altijd aanwezig op de achtergrond
Hoofdstuk 8: Valkuilen ontdekken in historische teksten 8.1 De Mau-Mau-opstand, stammenstrijd of nationale revolte? 8.2 Het spook van Mostar
Deel 3: Het verleden lezen én schrijven
Hoofdstuk 9: Van het ruwe bronnenmateriaal naar de afgewerkte historische tekst 9.1. Reacties in Nederland op de ‘muiterij’ op De Zeven Provinciën (1933) 9.1.1 De opgave 9.1.2 De fragmenten uit bronnen en werken 9.1.3 Enkele tussenstappen 9.1.4 Een mogelijk resultaat 9.2 Veranderende beeldvorming over Peter Paul Rubens in de negentiende en twintigste eeuw 9.2.1 De opgave 9.2.2 De fragmenten van bronnen en werken 9.2.3 Een mogelijke oplossing
Nawoord: De taal, de geschiedenis en het leven

Bijlage

Über Autor(innen)

Beyen, Marnix
Marnix Beyen doceert hedendaagse politieke geschiedenis aan de Universiteit Antwerpen, waar hij verbonden is aan Power in History – Centrum voor Politieke Geschiedenis.