Buch, Dutch, Flemish, 392 Seiten, Format (B × H): 170 mm x 230 mm, Gewicht: 715 g
Filosofie voor geesteswetenschappers
Buch, Dutch, Flemish, 392 Seiten, Format (B × H): 170 mm x 230 mm, Gewicht: 715 g
ISBN: 978-94-6270-298-1
Verlag: Leuven University Press
- toegankelijke
inleiding tot de filosofie voor studenten in de geesteswetenschappen
- biedt een historisch-systematische
kijk op kennis en wetenschap
- illustreert
hoe markante denkers het onderzoek in de geesteswetenschappen hebben beïnvloed
- didactisch
opgevat met abstracts, trefwoorden, lectuursuggesties en begrippenregister
Wat is kennis
en wanneer wordt kennis wetenschap? Hoe verhouden de geesteswetenschappen zich
tot andere academische disciplines? En welke visie op de mens spreekt uit geesteswetenschappelijk onderzoek?
Dit boek wil
geesteswetenschappers in wording relevante bagage aanreiken om aan de slag te
gaan met de filosofische vragen die hun vakgebied oproept. In een eerste deel
komen de markante figuren uit de westerse filosofische traditie aan bod die ons
denken over kennis en wetenschap hebben gevormd. In het tweede deel gaat de
auteur nader in op de filosofische paradigma’s die het ontstaan en de
ontwikkeling van de geesteswetenschappen in de voorbije twee eeuwen en tot op
vandaag hebben geïnspireerd. Van Plato tot Popper en van Bildung tot queer
theory: dit boek biedt een vertrekpunt voor geesteswetenschappers die hun
filosofische geletterdheid willen bijschaven.
Autoren/Hrsg.
Fachgebiete
Weitere Infos & Material
Inleiding 1. Filosofie… 2. … en geesteswetenschappen 3. Beperkingen van dit handboek 4. Opzet en structuur
Deel 1 De filosofische grondslagen van kennis en wetenschapInleiding
1 Plato over a priori kennis 1. Inleiding 2. De Meno-paradox 3. Wederherinnering en Ideeën Kadertekst: Noam Chomsky en ‘Plato’s problem’ 4. Plato’s ‘tweewereldenvisie’
2 Aristoteles over kennis vanuit waarneming 1. Inleiding 2. De weg van de kennisverwerving 3. Aristoteles’ wetenschapsleer 4. Categorieën en hylemorfisme Kadertekst: Aristoteles in China 5. De natuurwetenschap 6. De samenhang tussen de verschillende domeinen van wetenschap
Intermezzo: Plato en Aristoteles in de middeleeuwen
3 Rationalisme 1. Subject en wetenschap in de moderne wijsbegeerte 2. René Descartes en het ideaal van de mathesis universalis 3. Op zoek naar een zeker fundament Kadertekst: Descartes en het mind-body probleem 934. Het probleem van de brug
4 Empirisme 1. Inleiding 2. Francis Bacon en het ‘nieuwe instrument’ van de wetenschap 3. John Locke en het klassieke empirisme 4. David Hume en het probleem van de inductie Kadertekst: Albert Michotte over de perceptie van causaliteit
5 Het kritische idealisme 1. Inleiding 2. De probleemstelling: hoe zijn synthetische a priori oordelen mogelijk? 3. De ‘Copernicaanse revolutie’ in de kenleer 4. De transcendentale esthetiek 5. De transcendentale analytiek 6. De transcendentale dialectiek Kadertekst: Kant over de esthetische ervaring 7. Conclusie 142
6 De linguistic turn 1. Russell, Wittgenstein, en de zoektocht naar de ideale taal 1.1 Inleiding 1.2 De invloed van Russell: logische analyse en logisch atomisme 1.3 De afbeeldingstheorie (‘picture theory’) 1.4 Zeggen en tonen 1.5 Filosofie als verheldering 2. De latere Wittgenstein en de ‘ordinary language philosophy’ 2.1 Een ‘tweede’ Wittgenstein? 2.2 Taalspelen en familiegelijkenissen 2.3 Betekenis als gebruik, spelregels en levensvorm Kadertekst: Wittgenstein en literaire theorie 2.4 Een filosofie van de gewone taal
7 Wetenschapsfilosofie in de twintigste eeuw 1. Het logisch positivisme van de Wiener Kreis Kadertekst: Carl Hempel over historische wetmatigheden 2. Het ‘kritische rationalisme’ van Karl Popper 2.1 Inleiding 2.2 Falsificatie en de hypothetisch-deductieve methode 2.3 Falsificatie als demarcatiecriterium Kadertekst: Popper en het historicisme
3. Thomas Kuhn over wetenschappelijke vooruitgang 3.1 Inleiding 3.2 Wetenschappelijke paradigma’s en revoluties 3.3 Incommensurabiliteit en nieuwe werelden 3.4 Kuhns paradigma-theorie en de geesteswetenschappen
Deel 2 Filosofische paradigma’s voor de geesteswetenschappen
1 Het ontstaan van de moderne geesteswetenschappen in de negentiende eeuw 1. Inleiding 2. Institutionele, culturele en filosofische aanknopingspunten 2.1 Het Bildungsideaal van Wilhelm von Humboldt 2.2 Hegel en de historisering van het denken 3. Een wetenschappelijke methode voor de geesteswetenschappen? 3.1 De filologie: Karl Lachmann en de tekstkritiek 3.2 Geschiedenis als wetenschap: Leopold von Ranke en het historisme3.3 Het positivisme van Auguste Comte 4. Conclusie
2 De ‘meesters van het wantrouwen’1. Inleiding: De kritiek op het moderne subject en kennismodel 2. Karl Marx: Cultuur als ideologische supra-structuur 3. Friedrich Nietzsche: van filologie naar genealogie 4. Sigmund Freud en de psychoanalyse
3 De hermeneutiek 1. Inleiding2. Friedrich Schleiermacher en het ontstaan van de algemene hermeneutiek3. Wilhelm Dilthey: hermeneutiek als methode van de geesteswetenschappen4. Hans-Georg Gadamer: verstaan als ontologisch gebeuren 4.1 Hermeneutische filosofie: Heidegger en de fenomenologie 4.2 Gadamers fenomenologische hermeneutiek
4 Kritische Theorie 1. Inleiding 2. Antonio Gramsci over culturele hegemonie 3. De Frankfurter Schule 3.1 Walter Benjamin en de teloorgang van het aura van het kunstwerk 3.2 Horkheimer en Adorno over de cultuurindustrie
5 Structuralisme en poststructuralisme 1. Inleiding: het structuralisme 2. De algemene taalkunde van Ferdinand de Saussure 3. Het Franse structuralisme 4. Michel Foucault: een archeologie van de menswetenschappen 5. Jacques Derrida en de deconstructie
6 Feministische theorie 1. Inleiding 2. Feminisme, feministische theorie en genderstudies 3. Simone de Beauvoir en de vrouw als de ‘Ander’ 4. Judith Butler over gender als performativiteit
7 Postkoloniale theorie 1. Inleiding 2. Frantz Fanon over kolonialisme en geweld 3. Edward Said en het oriëntalisme 4. Spivak over de onmogelijke representatie van subalterniteit 5. Conclusie
Noten Bibliografische verantwoording en suggesties voor verdere lectuur Glossarium
