Het Narrenschip in de Lage Landen

DEEL 1 : Josse Bade: Der zotten ende der narren scip - tekst en hertaling - DEEL 2: Het schip ingaan – inleiding en aantekeningen
Erscheinungsjahr 2018
ISBN: 978-90-72474-98-8
Verlag: Leuven University Press

Buch, Dutch, Flemish, Band 8, 1500 Seiten, 2 delen, Format (B × H): 160 mm x 240 mm, Gewicht: 2435 g

Reihe: KANTL - Studies op het gebied van de cultuur in de Nederlanden

Een juweeltje uit de Lage Landen: een narrenschip vol zotten en dwazen, op weg naar hun ondergang

Sebastian Brants satire Dasz Narrenschyff (1494) maakte snel furore in de kring van de humanisten dankzij Jakob Lochers bewerking Stultifera Nauis (1497). Geïnspireerd op die bestsellers verscheen in 1500 een Vlaamse versie: Der zotten ende der narren scip, die toegeschreven wordt aan de Gentse humanist Josse Bade (1462-1535), een tijdlang bevriend met Desiderius Erasmus.

Het boek is een vrome satire op zotten en dwazen op weg naar hun ondergang. Het bestaat uit 117 hoofdstukken met meestal eerst een motto, dan de hoofdtekst geïllustreerd met een houtsnede, waarna doorgaans een berijmde moraal volgt. De hoofdstukken lijken op columns over de mens, die geneigd is tot alle dwaasheid.

Het Narrenschip in de Lage Landen is een heruitgave van Josse Bades boek, met een hertaling die ruim voorzien is van cultuurhistorische toelichtingen.

This publication is GPRC-labeled (Guaranteed Peer-Reviewed Content)

Autoren/Hrsg.

Janssen, Theo

Marynissen, Ann

Fachgebiete

• Geisteswissenschaften Literaturwissenschaft Literarische Strömungen & Epochen
• Geisteswissenschaften Kunst Kunstgeschichte

Inhaltsverzeichnis

Deel 1
Voorwoord Der zotten ende der narren scip – tekst en hertaling REGISTERS Bronnenregisters Oude Testament Nieuwe TestamentKlassieke oudheidOverige bronnenPersonenregister Deel 2 Resumé INLEIDING
1. Narrenschepen 1.1 Een Nederlands narrenschip 1.2 Bron van het Nederlandse narrenschip 1.3 Auteur van het Nederlandse narrenschip 1.4 Koers
2. Narrenschyff, Stultifera Nauis, Narrenschip 2.1 Overeenkomsten en verschillen 2.2 Doelgroep
3. Doel: broederlijke berisping 3.1 Intentie van satirici 3.2 Fraterna correctio 3.2.1 Berispen: een werk van barmhartigheid 3.2.2 Berispen door moderne devoten
4. Inhoud 4.1 Speculum stultorum 4.2 Ken jezelf!4.3 Kwalen 4.3.1 Zonden of dwaasheden 4.3.1.1 De zwaarste zonde 4.3.1.2 Woord en daad 4.3.2 Zonden in soorten en maten 4.3.2.1 Zondentypen 4.3.2.2 Zonden in gradaties 4.3.3 Zeven hoofdzonden 4.3.4 Wangedrag in de ogen van Brant, Locher en Bade 4.3.5 Zonden tegen de Heilige Geest 4.3.6 Zonden van de tong 4.3.6.1 Beschouwing van verbale zonden in Middelnederlandse literatuur 4.3.6.2 Beschouwing van verbale zonden in vroegmoderne literatuur 4.3.7 Nalatigheid in het doen van goede werken 724.4 Remedies4.4.1 Sacrale middelen 4.4.1.1 Onzevader 4.4.1.2 Credo 4.4.1.3 Sacramenten 4.4.2 De vier uitersten 4.4.2.1 Levenseinde 4.4.2.2 Laatste Oordeel 4.4.2.3 Hel 4.4.2.4 Hemel 4.4.3 Deugden 4.4.3.1 Christelijk-theologische deugden 4.4.3.2 Kardinale deugden 4.4.4 Zeven gaven van de Heilige Geest 4.4.5 Twaalf evangelische raden 4.4.6 Het smalle, moeilijke pad 4.4.7 Moraal: De leeraer seit aldus
5. Compositie van het Narrenschip 5.1 Structuur 5.2 Schip 5.2.1 Schipbreuk en reddingsplank 5.2.2 Schertsrede 5.2.3 De Kerk als schip 5.2.4 Eerste en tweede reddingsplank 5.2.5 Bestemming van Petrus’ scheepje 5.2.6 Narrenschifffahrt 5.2.7 De stuurman 5.3 Zotten en narren 5.3.1 Dwaas van geboorte of door levensstijl 5.3.1.1 Het lot van de zot van geboorte 5.3.1.2 Het lot van de zot op straat volgens psalmilluminaties 5.3.1.3 Het lot van de zot aan het hof volgens psalmilluminaties 5.3.2 Dwaas van beroep: van hofnar tot nar 5.3.3 Dwazen en carnavalsnarren 5.3.4 Bijbelse dwazen 5.3.5 Zondaars zijn dwazen, maar zijn dwazen zondaars? 5.3.5.1 Zondaars en dwazen 5.3.5.2 Zondaars, dwazen en ezels 5.3.6 Waarom een doublet, triplet, quadruplet of quintuplet? 5.4 Bestemming van het narrenschip 5.4.1 Narragonia en Schluraffen landt 5.4.2 Zotteghem 5.5 Exempels 5.6 Citaten 5.6.1 Hoofdstuk 22 5.6.2 Hoofdstuk 47 5.6.3 Weefsel 5.7 Prosimetrie 5.7.1 Ter afwisseling? 5.7.2 Meerzinnig 5.8 Houtsneden 5.8.1 Toegankelijkheid 5.8.2 Coöperatie 5.9 Ordening 5.10 Raamwerk
6. Narrenschepen in de vaart 6.1 Bewerking en omwerking 6.2 Invloed op Erasmus 6.2.1 Literaire relaties 6.2.2 Grafische relaties 6.2.3 Thematische relaties 6.2.4 Retorische relaties 6.2.5 Intentionele relaties 6.3 Visuele doorwerking 6.3.1 Jeroen Bosch 6.3.2 Hergebruik
7. Verantwoording 7.1 De wijze van hertalen 7.2 Hertalen en toelichten 7.3 Opmerkingen over de noten
8. De betekenis van Der zotten ende der narren scip
AANTEKENINGEN
BIJLAGE REFERENTIES
REGISTERS BronnenregistersOude Testament Nieuwe Testament Overige bronnen Personenregister

Über Autor(innen)

Marynissen, Ann
Ann Marynissen is hoogleraar Nederlandse taalkunde aan de Universität zu Köln en lid van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde.

Janssen, Theo
Theo Janssen is emeritus hoogleraar taalkunde en taalbeheersing van het Nederlands aan de Vrije Universiteit Amsterdam