De taal van de geschiedenis - herziene editie

Herziene editie
ISBN: 978-94-6270-435-0
Verlag: Leuven University Press

Buch, Dutch, Flemish, Format (B × H): 170 mm x 230 mm, Gewicht: 510 g

· uitgewerkt stappenplan voor historische discoursanalyse
· verrijkende dialoog tussen theoretische inzichten en praktische voorbeelden
· onmisbaar voor iedereen die aan geschiedschrijving wil doen of erover reflecteert


Uniek Nederlandstalig handboek dat theorie en praktijk van historische discoursanalyse combineert - herziene editie

Taal is alomtegenwoordig in de constructie van historische waarheid: in de meeste bronnen die historici gebruiken, in de teksten die ze zelf op basis van die bronnen schrijven, in het gesprek dat ze erover aangaan met hun collega’s en met de maatschappij. Dit boek biedt niet alleen een grondige theoretische reflectie op dat uitgangspunt, maar staat ook uitvoerig stil bij de concrete implicaties ervan voor de geschiedschrijving. Het eerste deel bevat een uitgewerkt stappenplan voor een historische discoursanalyse, in het tweede deel wordt stilgestaan bij de keuzes die historici maken – en beter niet maken – wanneer ze de veranderlijke en ongrijpbare historische realiteit tot een tekst trachten te stollen. In elk deel versterken theoretische inzichten en praktische voorbeelden elkaar wederzijds. De lezer wordt ook uitgenodigd om zelf aan de slag te gaan met concrete oefeningen. Doordat theorie en praktijk voortdurend met elkaar in dialoog gaan, is dit boek zowel van belang voor wie aan geschiedschrijving wil doen, als voor wie reflecteert over de fundamenten van het vak.

Deze publicatie is GPRC-labeled (Guaranteed Peer-Reviewed Content).

Autoren/Hrsg.

Beyen, Marnix

Fachgebiete

• Geisteswissenschaften Geschichtswissenschaft Geschichtswissenschaft Allgemein Geschichtswissenschaft: Theorie und Methoden
• Geisteswissenschaften Sprachwissenschaft Schreiben und Publizieren, Kreatives Schreiben
• Geisteswissenschaften Geschichtswissenschaft Geschichtswissenschaft Allgemein Historiographie

Inhaltsverzeichnis

Inleiding bij de tweede editie
Inleiding bij de eerste editie


Deel 1: Het verleden lezen


Hoofdstuk 1: Een kleine filosofie van de discoursanalyse
1.1 De discursieve verschuiving in de historiografie
1.2 Discoursanalyse, of de betekenisinflatie van een begrip
1.3 Het nut van de discoursanalyse
1.4 Over teksten en praktijken


Hoofdstuk 2: De discursieve praktijk
2.1 Genre en statuut
2.2 Verwachtingen met betrekking tot het publiek
2.3 Intertekstualiteit en interdiscursiviteit
2.3.1 Toe-eigening van tekstpassages
2.3.2 Parodiërend afstand nemen
2.3.3 Topoi als verklikker van vertogen
2.3.4 Toe-eigening van topoi
2.3.5. Interdiscursiviteit
2.4. De discursieve praktijk: twee concrete oefeningen
2.4.1 Mark Rutte en Theodor Holman over het verdedigen van de grenzen
2.4.2 Een verkiezingsbrochure van Nahima Lanjri


Hoofdstuk 3: De bouwstenen van teksten
3.1 De semantiek: het niveau van het woord
3.1.1 Begrippen
3.1.2 Woordkeuze als verklikker van individuen en maatschappelijke groepen
3.1.3 Woorden als metaforen
3.1.4 Woorden als discursieve topoi
3.1.5 Adjectieven als normatieve en performatieve instanties
3.1.6 Voornaamwoorden als instanties van identificatie en othering
3.1.7 Het afbakenen van semantische velden
3.2 Syntaxis: het niveau van de zin
3.2.1 De discursieve constructie van agency
3.2.2 Zinsbouw en performativiteit
3.2.3 Zinsbouw en ideologie
3.3 De cohesie: het niveau van de tekstpassage
3.3.1 De nevenschikking
3.3.2 Onderschikkende verbanden
3.3.3 Contrast
3.4. Narratologie: het niveau van de tekst als geheel


Hoofdstuk 4: Zelf aan de slag met de historische discoursanalyse
4.1 De receptie van de Afro-Amerikaanse muziek in de Lage Landen omstreeks 1950
4.1.1 Genre en statuut
4.1.2 Relatie tussen auteur en publiek
4.1.3 Intertekstualiteit en interdiscursiviteit
4.1.4 Het woord
4.1.5 De zin
4.1.6 De passage
4.1.7 De tekst als geheel
4.1.8 Synthese
4.2 Nederlandse reacties op de Hongaarse opstand van 1956
4.2.1 Genre en statuut
4.2.2 Relatie tussen auteur en publiek
4.2.3 Intertekstualiteit en interdiscursiviteit
4.2.4 Het woord
4.2.5 De zin
4.2.6 De passage
4.2.7 De tekst als geheel
4.2.8 Synthese


Deel 2: Het verleden schrijven


Hoofdstuk 5: Pleidooi voor een wetenschappelijk multinarrativisme
5.1 De waarheidsaanspraken van de geschiedschrijving
5.1.1 Realistische waarheidsregimes
5.1.2 Perspectivistische waarheidsregimes
5.1.3 Naar een intersubjectieve synthese
5.2 Geschiedenis, een wetenschap of een kunst?
5.3 Het wetenschappelijke multinarrativisme
5.4 Historici als moderatoren
5.5 Lef en bescheidenheid


Hoofdstuk 6: Het gesprek tussen heden en verleden in historische teksten
6.1 De bronnen zicht- en hoorbaar maken
6.2 Chronologie en grammaticale tijden
6.3 Anachronismen vermijden
6.3.1 Materiële, performatieve en structurele anachronismen
6.3.2 Functie-aanduidende anachronismen
6.3.3 Institutionele anachronismen
6.3.4 Semantische anachronismen
6.3.5 Narratieve anachronismen
6.3.6 Normatieve anachronismen
6.4 Je taalgebruik beschermen tegen het verleden


Hoofdstuk 7: Het gesprek met peers en publiek
7.1 De positie van de wetenschappelijke gemeenschap(pen) in de tekst
7.1.1 De wetenschappelijke discussie
7.1.2 Het wetenschappelijke argument
7.2 De positie van het niet-academische publiek
7.2.1 Actualisering
7.2.2 Het gesprek met de publieksgeschiedenis
7.2.3 Identificatie met het publiek vermijden
7.2.4 Rekening houden met effecten van de tekst
7.3 Wetenschappelijk en maatschappelijk jargon
7.3.1 Wetenschappelijk jargon
7.3.2 Maatschappelijk of subcultureel jargon
7.4 De aanwezigheid van historici in hun eigen teksten
7.4.1 Zelden op de voorgrond
7.4.2 Altijd aanwezig op de achtergrond


Hoofdstuk 8: Valkuilen ontdekken in historische teksten
8.1 De Mau-Mau-opstand, stammenstrijd of nationale revolte?
8.2 Het spook van Mostar


Deel 3: Het verleden lezen én schrijven


Hoofdstuk 9: Van het ruwe bronnenmateriaal naar de afgewerkte historische tekst
9.1. Reacties in Nederland op de ‘muiterij’ op De Zeven Provinciën (1933)
9.1.1 De opgave
9.1.2 De fragmenten uit bronnen en werken
9.1.3 Enkele tussenstappen
9.1.4 Een mogelijk resultaat
9.2 Veranderende beeldvorming over Peter Paul Rubens in de negentiende en twintigste eeuw
9.2.1 De opgave
9.2.2 De fragmenten van bronnen en werken
9.2.3 Een mogelijke oplossing


Nawoord: De taal, de geschiedenis en het leven
Bijlage

Über Autor(innen)

Beyen, Marnix
Marnix Beyen doceert Hedendaagse Politieke Geschiedenis en Geschiedenis en Taal aan de Universiteit Antwerpen.